کارشناس رسمی دادگستری رشته شعر و سرود
در حل اختلاف در خصوص سهم ناشر و مالک در چاپ کتاب شعر توسط کارشناس رسمی باید دانست رابطه ای قراردادی که بین ناشر و مالک اثر بسته می شود علاوه بر اینکه حقوق دو طرف را تعیین و مستند میکند، حقوق اشخاص ثالت را هم مشخص میکنند. زمانی که بین ناشر و مالک اثر قرار داد بسته می شود در شروط ضمن عقد یا عدم اجرای تعهدات، در استاندارد های چاپ، حجم کتاب و... اختلاف پیش می آید. کارشناس رسمی دادگستری شعر و سرود موارد اختلافی را بررسی و نظر کارشناسی را اعلام میکنند. هرچند بررسی و نظارت بر موضوع های فوق، زیر نظر کارشناس رسمی دادگستری طبع و نشر انجام می گیرد.
کارشناس رسمی دادگستری شعر و سرود قرار داد بین ناشر و مالک را باید بررسی کند که دارای موارد زیر می باشد:
اولین مورد حق تالیف است:
در این نوع قرارداد، ناشر و مالک قراردادی می بندند که طی آن قیمت پشت جلد کتاب ضربدر تیراژ را به عنوان حق تالیف در هر چاپ به وی پرداخت کند. این نوع قرار داد را ناشران با نویسندگان معروفی میبندند که آثار مطرحی دارند.
مورد بعدی مشارکت است:
در این قرار داد هزینه های چاپ بین ناشر و نویسنده تقسیم شده و سود فروش نیز به همان نسبت بین آنان تقسیم می شود. هر نوع اختلاف در موارد گفته شده و هر عملی خلاف قرارداد بسته شده بین ناشر و مالک میتواند از موارد اختلاف باشد.
در بررسی اختلاف در خصوص سهم ناشر و مالک در چاپ کتاب شعر باید به حق واگذاری کتاب توجه شود:
دراین مورد مالک کتاب خود را با دریافت مبلغی برای همیشه به ناشر واگذار می کند و مالک دیگر حق چاپ کتاب خود را ندارد و هیج مبلغی را نمی تواند از ناشر دریافت کند.
اثر گذار در ارزیابی اختلاف در خصوص سهم ناشران و مالک سرمایه گذاری مولف:
در این مورد مالک خود به تنهایی همه هزینه ها را پرداخت میکند و هزینه های چاپ را به ناشر می پردازد، و در عوض تمامی سود حاصل از فروش کتاب به مالک تعلق میگیرد.
مورد بعدی که در بررسی اختلاف در خصوص سهم ناشر و مالک در چاپ کتاب شعر مهم است قرارداد فرزانگان و نگارستان است، که مورد اول ویژه هیات علمی دانشگاه ها است و مورد دوم مخصوص شاعران و نویسندگان می باشد و هر کدام قوانین خاص خود را دارند.
مورد بعدی واگذاری کتاب به انشارات با عقد قرار داد چاپ اول که در این قرار داد ناشر و مالک ففط حقوق مادی چاپ اول کتاب، با واگذاری کتاب به انشارات تعلق میگیرد و مالک صاحب حقوق مادی و معنوی چاپ بعدی کتاب خود باقی می ماند.
کارشناس رسمی دارگستری شعر و سرود یکی از بزرگترین موارد اختلافی را بررسی میکند که اشتباهات احتمالی و مبهم بودن قرار داد است. به رغم اینکه مسئولیت مسائلی مانند: حقوق تصویر ها و نام ها بر عهده نویسنده است، اما این ناشر است که مسئولیت نهایی اشتباه احتمالی در این مسائل را بر عهده دارد. زمانی که موارد ابهامی در قرارداد وجود دارد، کارشناسان رسمی دادگستری شعر با بررسی به شفاف سازی این مواد ابهامی می پردازند.
ناشر درمورد تکثیر، تولید، توزیع کتاب، ترویج و تبلیغات مناسب کتاب مسئول است. اگر ناشر در هر یک از این موارد کوتاهی کند یا برخلاف توافق در تکثیر، توزیع و ترویج کتاب به درستی کار را پیش نبرد و زمانی که ناشر برخلاف توافق، میزان بیشتری از سود حاصل در قرار داد را برای خود بردارد یا زمانی که مولف برخلاف توافق واگذاری کتاب به مالک، کتاب را مجدد چاپ کند یا با مالک دومی قرار داد مجدد بسته باشد و اگر ناشر بدون اطلاع مولف بخش یا قسمتی از آثار را حذف و یا مخدوش کند، در تمامی موارد ناشر مسئول جبران خسارت است.
اینکه ناشر حق پخش اثر را در فضای مجازی دارد یا خیر، و اینکه آیا از این کار سودی برای نویسنده و مولف قرار داده می شود؛ تمامی از مواردی است که کارشناسان رسمی دادگستری شعر و سرود مسئول رسیدگی به آن هستند.
در ارزیابی ارزش نسخ خطی شعری از سوی کارشناس رسمی دادگستری شعر و سرود، باید توجه داشت اوراقی که شعرهایی با دست و به وسیله قلم یا مرکب نوشته شده مورد بررسی قرار میگیرد. در این یادداشت سعی داریم به نگارش، تاریخ کتابت، حاشیه نویسی، پیشینه، مولف نوع خط و ما بقی معیارهای ارزش گذاری این نسخ بپردازیم. گفتنی است که بررسی دقیق تر و کامل تر این نسخ توسط کارشناس رسمی دادگستری تشخیص اصالت خط امضا اثر انگشت انجام میگیرد.
ارزش گذاری این کتابها از آن جا اهمیت دارد که معمولا نسخ خطی بسیار گران بهاء بوده و با قیمتهای بسیار زیادی نیز خرید و فروش میشود اما تعیین اصالت این نسخ خطی، تعیین ارزش معنوی آنها و اموری از این قبیل معمولا دشوار است. از سوی دیگر نیاز به بررسی محتوایی و فنی دارد که در موضوع مورد بحث کارشناسان ما در رشته تعیین اصالت خط و شعر و سرود پیرامون آن اظهار نظر میکنند.
کارشناس رسمی دادگستری شعر و سرود در بررسی این نسخ باید به تاریخ نگارش این اثر دقت کند. هرچند که این نسخ خطی شعر از نظر تاریخی قدیمی تر باشد برای شناختش به تعمق و سواد ببشتری نیاز است و ارزش ان نیز بیشتر است. باید توجه داشت که تاریخ تالیف بسیار مهم تر از تاریخ تحریر است.
معیار دیگر مولف این نسخ خطی شعر است. اینکه مولف این اثر فرد شناخته شده و ماهر تری در این حرفه باشد قطعا بر ارزش نسخه نیر افزوده می شود. هرچند در بسیاری از موارد بخاطر عواملی مانند: فروتنی مولف، کاتب از روی حسد یا غرض نام مولف را نمینویسد، گمنام ماندن مولف، و دلایلی از این قبیل از نوشتن نام مولف در پایان اثر جلوگیری میشده است.
در بررسی ارزش نسخ خطی شعر محل کتابت اثر مهم است. اینکه این نسخه در چه مکانی، با چه فنون ادبی و اینکه محل کتابت مسجد بوده یا خانقاه و مدرسه از نظر ارزش گذاری جغرافیایی و برسی تحولات آن منطقه مهم است.
یکی دیگر از معیارهای تعیین ارزش نسخ خطی حاشیه آن است. کرانه های چهارگانه که صفحات را از هم جدا می کند و گاهی برای زیبایی اثر نوشته شده به کار می رود، در برخی موارد شرحی کوتاه در مورد اثر نوشته شده دارد که بر ارزش گذاری اثر کمک شایانی می کند.
این حاشیه نویسی ها گاهی اصلا توسط مولف نوشته نشده و بعدها کاثب سعی کرده با ذکر مواردی در حاشیه بررسی اثر را آسان تر و با اضافه کردن مواردی مفید بر ارزش نسخ خطی شعر اضافه کند.
کارشناس رسمی دادگستری شعر و سرود باید در این بررسی ها به این نکته بسیار مهم دقت کنند شعری که به صورت دستی نوشته شده از چه شاعری است؛ زیرا عنوان شعر و نام شاعر می تواند یکی از مهم ترین معیارهای افزایش ارزش نسخ خطی شعر باشد. اما در این بین مواردی مانند تبحر کاتب نسبت با شعر و مضمون آن، تند نویسی شدن نسخه، اشتباهات و خطاهایی که کاتب انجام داده است و عدم زیبایی لازم همگی میتواند در کاهش ارزش یک اثر تاثیر داشته باشد. اینکه در نگهداری این نسخه خطی چه مواردی رعایت شده باشد و در این بین صفحات این اثر دچار کمی و ناقصی نشده باشد میتواند از امتیازات مثبت این اثر باشد.
ارزیابی ارزش نسخ خطی از سوی کارشناس دادگستری رسمی شعر و سرود محل نگهداری این اثر مورد توجه قرار میگیرد. باید توجه داشت که عواملی که موجب از بین رفتن نسخ خطی می شوند عوامل شیمایی، بیرونی و عوامل غیرپیشبینی هستند. عدم آسیب دیدگی نسخه از این موارد و نگهداری آن در محلی مناسب می تواند به تعیین ارزش این نسخه کمک کند. هم چنین نوع کاغذ استفاده شده در این موارد، جلد مورد استفاده که در هر کدام آنان جنس، رنگ و ظرافت های هنری به کار رفته بسیار تاثیر دارد. همچنین هرچه کاغذ و جلد این آثار کمتر آسیب دیده باشد نشان جنس بهتر آن است.
موارد ذکر شده تنها قسمتی از ارزیابی نسخ خطی شعر بود. برای کسب اطلاع بیشتر و آشنایی بهتر با این موارد ارزیابی پیشنهاد میکنیم از کارشناس رسمی دادگستری شعر و سرود استفاده کنید.
مالکیت معنوی را به حوزههای مختلفی میتوان تعمیم داد. یکی از حوزههایی که اشاره زیادی در این سایت به آن داشتیم حوزه شعر و موسیقی بود. مالکیت معنوی در اشعار، ترانهها، سرودها و غیره نیز همواره محفوط است اما تفسیر پذیری در ادبیات و یا انکار در تقلیدها و غیره زمینهای را ایجاد کرده است که افراد بسیاری اقدام به کپی برداری میکنند. بسیاری از ترانه سازها از سبک دیگران استفاده میکنند و بسیاری از شاعران هم با تقلید از فن و محتوای دیگران و با انجام تغییرات جزئی مرتکب این خطا میشوند. از این رو در این یادداشت به بررسی مالکیت معنوی از سوی کارشناس رسمی دادگستری شعر و سرود میپردازیم.
مالکیت معنوی به معنای حقی است که صاحب اثر در پی خلق یک اثر ایجاد کرده است. خواه این اثر مشخص و عینی باشد مانند اختراع یک دستگاه و یا چاپ یک کتاب و یا عنوان کردن یک ایده. بسیاری از اختلافات ناشی از مالکیت معنوی متاسفانه در پی عدم توجه صاحب اثر به ثبت اثر است. بنابراین اولین گام حقوقی برای ایجاد این حق ثبت اثر است. اشعار و ترانهها و غیره قاعدتا با دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این حق را برای خود ایجاد میکنند.
مالکیت معنوی اثر هرگز از بین نمیرود و قابل انتقال دادن به دیگران هم نیست. بر خلاف مالکیت مادی که میتوان آن را فروخت نمیتوان مالکیت معنوی را واگذار کرد. البته در مواردی ممکن است یک ترانه ساز بدون درج نامش کل آثارش را به فرد دیگی بفروشد و او ان را به نام خود ثبت کند که در این صورت حقی در خصوص اثر ندارد اما به عنوان صاحب اثر اگر شناخته شود امکان طرح دعوی در مواردی که مالکیت او زیر سوال رفته یا مورد سوء استفاده قرار گرفته است وجود دارد. بنابراین از نظر کارشناس دادگستری شعر و سرود این موضوع کاملا حقوقی و قابل دفاع است.
موضوع دیگر در حقوق هنرمندان و شاعران و مالکیت معنوی از نظر کارشناس رسمی شعر و سرود مسئله انتقال مالکیت معنوی پس از فوت صاحب اثر است. آثار پس از فوت صاحب اثر به ورثه او ارث میرسند و آنها میتوانند در خصوص انتشار مجدد آن و یا بازخوانی اشعار و سایر کاربردهایی که دارد اظهار نظر کنند. بنابراین تصور این که صاحب یک ترانه فوت کرده و میتوان مالکیت معنوی او را در نظر نگرفت کاملا اشتباه است.
از سوی دیگر خصوصا در حوزه شعر و ادبیات مالکیت معنوی مرز نمیشناسد. به این شکل که فردی نمیتواند با ترجمه یک اثر شاعر ترک زبان و یا تقلید از او دفتر شعری بیرون دهد و از طرف دیگر بازخوانی اشعار دیگران نیز جرم است چرا که صاحب اثر چه در داخل و چه در خارج بر اثر خود حق دارد. در یادداشت دیگری نمونههایی از این پروندهها را مثال زدیم.
بنابراین کارشناس شعر و سرود در خصوص تمامی مواردی که به شکلی نقض حقوق مالکیت معنوی در اشعار و ترانههاست صاحب صلاحیت است و در صورت بروز مشکل میتواند در خصوص آن اظهار نظر نماید. برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید با کارشناسان ما تماس حاصل نمائید.
سرقت ادبی نوعی تجاوز به حقوق و ماکیت دیگران است. همانگونه که دزدیدن یک شی جرم است استفاده از آثار دیگران بدون کسب اجازه از آنها نیز جرم محسوب میشود. سرقت ادبی در جهان به صورت گسترده ای صورت میگیرد و خاص کشور ما نیست. دلایل مختلفی نیز برای سرقت ادبی میتوان تصور کرد. از آن جا که این عمل به منزله جرم و تجاوز به حق دیگران است قانون نیز مجازاتی برای آن در نظر گرفته است. در این یادداشت به کمک کارشناس رسمی دادگستری شعر و سرود به بررسی مجازات سرقت ادبی و همچنین مصادیق سرقت ادبی میپردازیم.
اولین شکل در سرقت ادبی که معمولا در آثار ناشناخته و یا در ترجمه آثاری چون رمان و شعر و غیره صورت میگیرد تغییر نام نویسنده است. سالانه پروندههای زیادی در این خصوص شکل میگیرد که فردی معتقد است اثری را خلق کرده اما به شکلی توسط دیگران چاپ و یا انتشار داده شده است. خصوصا در حوزه موسیقی معمولا دزدی شعر و ترانه صورت میگیرد. از آن جا که در بسیاری از این موارد آثار توسط مدعی ثبت نشده اثبات این که اثر متعلق اوست مستلزم داشتن شواهد و مدارک کافی در اثبات مالکیت و یا به سرقت رفتن اثر است.
مورد دوم در سرقت ادبی کپی کردن و یا استفاده از اشعار دیگران است. استفاده از اشعار دیگران معمولا به عنوان یک تکنیک شعری هم به حساب میآید اما در بسیاری از موارد ممکن است این نوع کپی برداری بدون رفرنس به سازنده اثر صورت گیرد. از نظر کارشناس دادگستری شعر و سرود این مورد نیز سرقت ادبی است.
اما سومین نوع سرقت ادبی بسیار بحث برانگیز است. نقش کارشناس رسمی شعر و سرود نیز در این موارد بسیار تعیین کننده است. افرادی اقدام به ساخت یک موسیقی و یا نوشتن یک دفتر شعر میکنند و در این زمینه به طور کامل از دیگری تقلید میکنند اما کلماتی را تغییر میدهند تا دقیقا مشابه آن اثر نباشد. معمولا این موضوع در موسیقی و شعر رایج است. در موراد متعددی صاحب اثر احتمالا صاحب آن ایده جدید و نو هم بوده و بنابراین به دلیل تقلید و کپی برداری دیگران اقدام به شکایت میکند. اما معمولا متهم هر گونه کپی یا تقلیدی را انکار میکند و سبک خود را بی ربط به آن میداند. در این موارد از کارشناس شعر و سرود برای بررسی هر دو اثر استفاده میشود. شباهت در موضوع، شباهت در ساختار، شباهت در ایده و نهایتا شباهت در معنا مورد بررسی قرار میگیرد. در صورتی که کارشناس تایید کند شباهت به گونهای تقلیدی است قاضی حکم بر محکومیت مقلد اثر میدهد.
مجازات سرقت ادبی در ایران بسته به نوع سرقت بین شش ماه تا سه سال خواهد بود. بنابراین با توجه به گسترش سرقت ادبی و حمایتی که هنرمندان مولفان صورت گرفته است در صورت بروز چنین مشکلاتی میتوانید با کارشناس رسمی دادگستری شعر و سرود تماس حاصل نمائید.
اشعار و ترانهها در انواع قالبها سروده و یا خوانده میشوند. در موارد بسیاری این اشعار و یا ترانهها نیازمند ارزیابی هستند. در مواردی چون بررسی کپی برداری و سرقت ادبی و تعیین مالکیت معنوی، تعیین ارزش معنوی آثار و یا برای دریافت مجوز معمولا آثار از لحاظ سبک و قالب هم مورد بررسی قرار میگیرند. از این رو به کمک کارشناس رسمی دادگستری شعر و سرود به بررسی این سبکها پرداختهایم.
اما ویژگیهای یک ترانه چیست. معمولا ترانهها دارای حس موسیقیایی هستند به این ترتیب است که امکان بازخوانی و یا خواندن بسیاری از اشعار و ترانهها فراهم میآید. بنابراین شعری که حالت موسیقیایی نداشته باشد را نمیتوان ترانه دانست و امکان اجرای آن نیز وجود نخواهد داشت. علاوه بر حس موسیقیایی باید به وزن و قافیه هم اشاره کرد. علاوه بر این که اهمیت یک ترانه و شعر و قدرت آن به همین وزن و قافیه است برای دریافت مجوز انتشار آثار نیز معمولا اشعار و ترانههای فاقد نظم و قافیه مورد قبول قرار نمیگیرند و در صورت بروز اختلاف نیز موضوع به کارشناس دادگستری شعر و سرود ارجاع داده خواهد شد.
سومین پارامتر مهم برای ترانهها و اشعار بی شک موضوع آن است. وضوعات مختلف اجتماعی، عاشقانه، احساسی و ملی گرایانه ای که خصوصا در سرودها وجود دارد موضوع اشعار و ترانهها میتوانند باشند به همین دلیل هم اشعاری و ترانههایی که فاقد موضوع مشخص و یا در موضوعاتی هستند که مغایر با قانون و عرف است اغلب امکان دریافت مجوز پیدا نمیکنند. سبکهای مختلف ترانهها نیز بر اساس این موضوعات مشخص میشود. معمولا موسیقی عاشقانه در یک سبک خاص خوانده میشود و سایر موسیقیها نیز در سبکهای مشخص.
اما در اشعار ما از گذشته با قالبهای شعری گوناگونی روبرو بودهایم. غزل، رباعی، دوبیتی، مثنوی، قصیده، چهار پاره، قطعه و دوبیتی و غیره از سبکهای معروف در شعر ایران و جهان است. همانطور که می دانید هم موضوع هم وزن و قافیه در تعیین سبکهای و قالبهای مختلف شعری اهمیت دارند. معمولا کارشناس رسمی شعر و سرود تسلط کاملی بر همه این سبکها دارد و باید داشته باشد چرا که در موارد اختلافی چون کپی برداری در اشعار معمولا سبک نیز جزء موارد ارزیابی خواهد بود.
البته به سبکهای دیگری نیز در شعر و موسیقی میتوان اشاره کرد. نوحهها و موسیقی مذهبی و اشعار مربوط به آن و حتی در مواردی خود سبک موسیقی مذهبی محل اختلاف است. در سالهای اخیر حاشیههای بسیار زیادی برای مداحان در خصوص استفاده از اشعار دیگران و یا حتی استفاده از ریتم و سبک موسیقی و ترانههای دیگران ایجاد شده است که این موضوع نیز میتواند مورد ارزیابی کارشناس شعر و سرود قرار بگیرد.
بنابراین در صورتی که بررسی کامل یک ترانه و یا بررسی یک دفتر شعر مورد اختلافی مد نظر باشد کارشناسان ما آماده اظهار نظر و ارزیابی موضوع خواهند بود.
